Restauratie Hunsingosluis is puur ambacht

Familiebedrijf toont veelzijdigheid

Om het Groningse dorp Zoutkamp in ieder geval tot 2050 te beschermen tegen hoogwater wordt onder meer gebouwd aan een nieuw gemaal en ondergaat de monumentale Hunsingosluis uit 1859 een transformatie van voormalige zeesluis naar een schutsluis. Koninklijke Oosterhof Holman neemt de volledige restauratie van het monumentale deel op zich, maar de scope reikt nog veel verder. Zo vervaardigt het 112 jaar jonge familiebedrijf in eigen huis de nieuwe houten sluisdeuren en stalen remmingwerken, en heeft zelfs de complete bouwplaats verduurzaamd met zusterbedrijf Elize Energie. 

Oosterhof Holman werkt in Zoutkamp in opdracht van Strukton. Beide bedrijven hebben een lange geschiedenis met elkaar. “We vullen elkaar goed aan”, zegt Taeke Visser, bedrijfsdirecteur bij Oosterhof Holman Beton- en Waterbouw. “Zo hebben we voor waterschap Noorderzijlvest eerder al de ‘aanpak 17 bruggen’ succesvol uitgevoerd, waarbij we intensief met Strukton hebben samengewerkt in een bouwteam. Ook de Blauwe Loper, de langste fietsbrug van Europa, is een voorbeeld van een recente succesvolle samenwerking. Bij Nieuwe Waterwerken Zoutkamp fungeren we weliswaar op papier als onderaannemer, maar ook hier trekken we meer als partners op. In eerste instantie hebben we tijdens de tender capaciteit geleverd en oplossingen aangedragen die bijdroegen aan de winnende inschrijving. Van daaruit is ook de intentie uitgesproken om samen verder te gaan in de uitvoering voor wat betreft de restauratie van de Hunsingosluis.”

Respect voor het monument

De monumentale Hunsingosluis wordt in de nieuwe situatie onderdeel van de nieuwe schutsluis. “Strukton neemt de nieuwbouw voor rekening, wij verzorgen de restauratie van de bestaande sluis”, vervolgt Taeke. “Dat is ook echt het specialisme van Oosterhof Holman: restaureren met respect voor het monument. Desondanks ligt er ook een behoorlijke sloopopgave omdat de aandrijfpunten van de nieuwe deuren in de sluiswand geïntegreerd worden.” Ook Jan Sluiter, projectleider bij Oosterhof Holman Beton- en Waterbouw, kan dat beamen en vult aan: “De sluis heeft bovendien best wel wat achterstallig onderhoud. Veel metselwerk is in slechte staat. Aan ons straks de taak om het punt aan te geven ‘tot hier en niet verder’, uiteraard in overleg met de restauratiearchitect. Maar dat wordt pas duidelijk als we met de uitvoering zijn gestart, in februari 2025. Ook de kwaliteit van het metselwerk onder de natuursteen dekplaten laat zich nu nog niet goed inschatten.” Het worden nog drukke maanden in de sluis, zegt Taeke met een lach. “Want het moet allemaal in één seizoen gebeuren.”

Mortels volgens oud recept

Voor de ingrijpende restauratieopgave van de Hunsingosluis werkt Oosterhof Holman samen met een aantal vaste partners. Jan: “Voor het metselwerk maken we gebruik van de expertise van Siegersma en het natuursteenherstel wordt uitgevoerd door Meesters In. 

In deze samenstelling hebben we recent een soortgelijk project uitgevoerd, waarbij het monumentale sluizencomplex Aduarderzijlen helemaal is gerenoveerd. We werken hier in Zoutkamp straks met mortels volgens oud recept. Het is puur ambacht. De mortel trekt langzaam aan, wat betekent dat je niet de snelheden van tegenwoordig kunt halen. Bovendien ben je ook afhankelijk van het weer. Te koud of te nat is funest. Het luistert dus heel nauw. We gaan de sluis ook niet helemaal schoon stralen, het streven van de monumentale restauratie is om de gerestaureerde sluis zo oud mogelijk te laten lijken, zodat het contrast tussen het bestaande en nieuwe gedeelte dat Strukton bouwt duidelijk zichtbaar is.”

Nieuwe sluisdeuren

In eerste instantie hebben de experts van Oosterhof Holman ook nog gekeken of ze de oude houten sluisdeuren konden redden, maar die bleken in een te slechte staat. “De deuren zijn uitgenomen en uitvoerig geïnspecteerd op onze locatie in Harlingen. Hier zijn ze definitief afgekeurd”, zegt Taeke. “Momenteel zijn we bezig met de bouw van een drie stel nieuwe houten deuren, van 9,60 meter hoog bij 5 meter breed. Het oude staalwerk op de sluisdeuren krijgt wel een tweede leven. Zo worden de kaapstaanders voor de handbediening bij ons in de staalwerkplaats gerestaureerd en krijgen een ‘ceremoniële functie’ op de nieuwe deuren, aangezien de nieuwe sluisdeuren elektromechanisch worden bediend. Het is de bedoeling zoveel mogelijk oude elementen te behouden, mits het technisch mogelijk is en de veiligheid niet in het geding komt. Ook de remmingwerken zitten in onze scope, al betreft dit geen restauratiewerk. We bereiden ze volledig in onze werkplaats voor, en monteren ze vóór de nieuwe sluis tegen de buispalen die we met eigen schepen aanbrengen.” 

Duurzaam denken

Het project Nieuwe Waterwerken Zoutkamp toont de veelzijdigheid aan van Oosterhof Holman. “We hebben ontzettend veel disciplines binnen ons bedrijf en maken dankbaar gebruik van elkaars expertises”, zegt Taeke. Zelfs het verduurzamen van de bouwplaats kun je aan de experts van Oosterhof Holman overlaten. Ze hebben er zo’n twaalf jaar geleden een zusterbedrijf voor opgericht. “We verduurzamen vanuit een intrinsieke motivatie, maar wel op een realistische en werkbare manier zodat het kans van slagen heeft”, zegt Aletta Zwart, business unit manager bij Elize Energie. “Dat doen we zowel voor ons moederbedrijf, maar ook voor derden. Bij Nieuwe Waterwerken Zoutkamp hebben we in opdracht van Strukton zonnepanelen geplaatst en de laadinfrastructuur voorzien.” En over duurzaamheid en circulaire inzet gesproken, Oosterhof Holman probeert waar mogelijk werk met werk te maken. “In Zoutkamp worden koppelkansen benut, waarbij wij opdracht hebben gekregen voor de bouw van twee houten steigers. Voor de fundatie maken we gebruik van zestig meerpalen die vrijkomen uit een project van ons in Alkmaar”, legt Taeke uit. “We garanderen dezelfde levensduur als van de inzet van nieuwe palen.”

Er komen dus drukke tijden aan voor Oosterhof Holman in Zoutkamp. “We starten in februari volgend jaar en acht maanden later moet alles opgeleverd zijn.” Het familiebedrijf is overigens geen onbekende in deze regio. “Met de gemeente Het Hogeland hebben we een meerjaren onderhoudscontract voor het onderhoud aan wegen, civiele objecten en de waterketen. Een beste klus, want het is qua oppervlakte de op één na grootste gemeente van Nederland.”