Platform over civiele techniek, ondergrondse infra, energie, bouwmaterieel & bouwmachines
Waterschap Drents Overijsselse Delta (WDODelta) staat voor een enorme uitdaging. Ze beheert 370 gemalen en 1.980 stuwen, die gemiddeld eens in de 25 jaar worden gerenoveerd of vervangen. Om dat proces efficiënter en toekomstbestendig te maken, sloot het waterschap in 2023 een raamovereenkomst met drie aannemers. Van Heteren Weg- en Waterbouw is er daar één van, en die werkt momenteel aan de renovatie van gemaal De Stouwe: een compact meesterwerk waar vrijwel alles samenkomt.
Gemalen en stuwen gaan ongeveer dertig jaar mee. “Daarna zijn ze technisch en functioneel toe aan vervanging”, vertelt Jannick Knol, ontwerpleider bij Waterschap Drents Overijsselse Delta. “Met de raamovereenkomst kunnen we in kortere doorlooptijd meer objecten renoveren of vervangen. Elke aannemer voert gemiddeld vijf projecten per jaar uit, wat maakt dat we flink kunnen doorpakken.” Ewout Aman, projectleider bij Van Heteren, vult aan: “Een bouwteam maakt de samenwerking veel intensiever. Je bouwt kennis op, leert elkaars werkwijze kennen en kunt daardoor sneller schakelen. Het betekent voor ons als aannemer ook dat we continu projecten in ontwerp, uitvoering en nazorg hebben.”
De Stouwe kent een lange geschiedenis. Ooit lag hier een keersluis die bij hoogwater van de Vecht het achterland moest beschermen. In de jaren negentig werd op dezelfde plek een gemaal gebouwd, geïntegreerd in de oude sluis. Nu, ruim dertig jaar later, is ook dat gemaal aan renovatie toe. “De oude keersluis heeft zijn functie verloren, maar we wilden hem wel in ere herstellen”, legt Knol uit. “De nieuwe installatie is onafhankelijk van de sluis ontworpen, maar wel met respect voor de historische context. Het ontwerp doet zowel recht aan de historie én voldoet aan de huidige eisen voor waterveiligheid.” Het gemaal ligt bovendien midden in een primaire waterkering. “Een deel van de kering bleek te laag”, weet Aman. “Het ophogen hebben we als meekoppelkans meegenomen voor het Hoogwaterbeschermingsprogramma, waarbij we 50 meter kering op hoogte brengen, zodat het gebied ook in de toekomst goed beschermd is.”
De Stouwe ligt op een klein perceel van slechts 20 bij 10 meter. Toch moest hier een gemaal komen dat zowel kan aanvoeren als afvoeren. Knol: “Dat maakt deze locatie uniek. Meestal is het óf het een, óf het ander. Hier moeten we allebei kunnen. In droge periodes voeren we water aan met twee pompen, in natte tijden voeren we juist af via de stuw. Maar als de Vecht hoog staat, kan het water niet meer onder vrij verval afstromen. Bij hoogwater schakelt dan een ‘hoogwaterpomp’ in, die maar liefst 96 kuub per minuut kan verpompen.” Aman: “En dat allemaal op een paar vierkante meter, mét behoud van de oude sluis én midden in de kering. Technisch en ruimtelijk een enorme puzzel.” Naast pompen en stuwen is ook een vislift onderdeel van het ontwerp. Het is de eerste vislift in het werkgebied van WDODelta. “Deze zorgt ervoor dat vissen zowel stroomopwaarts als stroomafwaarts kunnen migreren, een eis vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water.”
Bij de bovenbouw, het gebouw waarin de motoren van de pompen staan, is bewust nagedacht over uitstraling en duurzaamheid. “Samen met de architect hebben we gekozen voor circulaire gevelbekleding”, zegt Knol. “Azobé planken die elders vrijkwamen, krijgen hier een tweede leven. Ook in de vormgeving hebben we ons laten inspireren door de oude keersluis. Zo verbinden we het verleden met de toekomst.”
De omgeving profiteert eveneens. Aman: “Een bruggetje dat in de Tweede Wereldoorlog werd opgeblazen, brengen we terug. En de oude weg van Ommen naar Dalfsen maken we zichtbaar in de bestrating. Zo maken we de historie tastbaar.”
Bijzonder is ook de samenwerking met het Deltion College in Zwolle. Studenten maken replica’s van de oude sluisdeuren op basis van historische foto’s. Deze deuren krijgen een optische plek in het water, net onder de waterlijn. “Dat is een prachtige manier om jonge mensen bij ons werk te betrekken”, zegt Aman. “Ze leren niet alleen de techniek, maar ook over de waarde van cultureel erfgoed.” De betrokkenheid van de omwonenden was minstens zo belangrijk. Knol: “We werken letterlijk in de tuin van de buren. Zonder hun medewerking hadden we dit project niet kunnen realiseren. Er is goed overleg geweest en dat heeft enorm geholpen.”
Van Heteren is in april 2025 gestart met de bouw van gemaal De Stouwe, net na het hoogwaterseizoen. “We hebben het gemaal rondom afgedamd met damwanden. Een tijdelijke pompinstallatie neemt tijdens de bouw de waterbeheersing voor rekening, en ook die werkt twee kanten op, indien nodig”, verzekert Aman ons. De werkzaamheden liggen volgens hem nog keurig op schema. In december zal het project volgens planning worden opgeleverd.” Parallel daaraan werkt het bouwteam aan meerdere andere projecten: van kleine stuwen en inlaten tot nieuwe gemalen die al in voorbereiding zijn voor 2026. Dit illustreert de kracht van de raamovereenkomst: er is altijd een doorlopende stroom aan projecten in verschillende fasen. Zo kan WDODelta met haar partners werken aan een stabiele productie en een toekomstbestendig areaal. “Want gemalen en stuwen zijn cruciale schakels voor het verdelen van water. Ze voeren water aan of af, en houden zo een gebied op peil én zorgen voor de juiste balans tussen te veel en te weinig water.”
Gemaal De Stouwe is veel meer dan een technische renovatie. Het is een project waarin historie, innovatie, duurzaamheid en samenwerking samenkomen. Op een klein stukje grond wordt een installatie gebouwd die klaar is voor de toekomst en die tegelijk recht doet aan het verleden. Dankzij de inzet van moderne techniek, duurzame materialen en betrokken partners wordt hier een compact meesterwerk gerealiseerd.
Louwers Mediagroep
Schatbeurderlaan 6
6002 ED Weert
© 1987 - 2025 Louwersmediagroep.
