Na elektrisch is het nu de beurt aan waterstof

Waterstofmachines vinden steeds vaker hun weg naar bouwwerf

Mourik bouwde met hulp van Accenda een Liebherr R926 om tot ’s werelds eerste inzetbare rupsgraafmachine op waterstof. Inmiddels zijn we exact een jaar verder en ziet de wereld er door de oorlog in Oekraïne compleet anders uit. Vooral op energiegebied heeft dit gigantische consequenties, want de dieselprijs torent voor het eerst in de geschiedenis uit boven die van benzine en de stroomprijs is – ook voor grootafnemers – met factor 3 tot 4 gestegen. De inflatie is eveneens historisch hoog, want die liep volgens het CBS in augustus en september op tot 13,7 respectievelijk 17,1%! Niet bepaald een klimaat om in te investeren of innoveren, maar gelukkig denkt lang niet iedereen daar hetzelfde over.

Mooi voorbeeld

Zo maken in navolging van elektrisch materieel nu ook machines met een brandstofcel stilaan hun opwachting op bouwprojecten in Nederland. Een mooi voorbeeld is de kersverse asfaltafwerkmachine van BAM Infra, die begin september feestelijk werd gepresenteerd aan medewerkers en relaties. Begin dit jaar nam het bedrijf ook al een batterij-elektrisch aangedreven Vögele finisher in gebruik. In het kader van emissievrij werken bouwde BAM samen met Koninklijke van Twist uit Dordrecht een op diesel aangedreven asfaltspreider om tot een machine die op waterstof draait.

Veelal wordt voor waterstof een complexe brandstofcel toegepast. In dit specifieke geval is gekozen voor een waterstofverbrandingsmotor. Hierbij is – in tegenstelling tot de brandstofcel – de kwaliteit van waterstof niet belangrijk. De asfaltspreidmachine kan daardoor draaien op elke kwaliteit waterstof. Hierdoor kan bespaard worden op de reiniging tijdens de productie van waterstof en bestaat zelfs de mogelijkheid om reststromen waterstof te gebruiken als brandstof. BAM verwacht met de inzet van deze emissievrije machine ongeveer 150 liter diesel per werkdag (8 uur) te besparen, wat neerkomt op een reductie van ruim 80,4 ton CO2-uitstoot op jaarbasis. Een ander voordeel is dat de waterstoftank in tien tot vijftien minuten kan worden bijgevuld. 

Groene waterstof

Mits hiervoor zogeheten groene waterstof wordt gebruikt, spreken we van 100% CO2-reductie. Datzelfde geldt in feite voor elektrische machines die draaien op zelf opgewekte groene stroom van bijvoorbeeld zonnepanelen, windmolens of mierenzuur. Het doel voor de bouwsector is nog altijd om in 2030 te komen tot 60% stikstofreductie. Om die transitie te versnellen is het zaak om meerdere wegen te bewandelen. Waterstoftechniek biedt daarbij verschillende voordelen, waaronder dat het systeem doorgaans lichter is dan elektrische aandrijving op batterijen. En iedereen weet dat gewicht in de bouw vaak van groot belang is. Verder gaat het tanken van waterstof sneller dan het tussentijds laden van accu’s en is op veel projecten nog geen bouwstroom aanwezig. Zeker met brandstofceltechniek blijft het kostenaspect een zwak punt. Het opwekken van stroom kost gemiddeld twee keer zoveel energie, dus zijn er in principe ook twee keer zoveel zonnepanelen of windmolens nodig.

Waterstof is als brandstoftechniek nog volop in ontwikkeling. Neem de waterstofverbrandingsmotor van Van Twist als voorbeeld. Of waterstofpoeder in plaats van -vloeistof, waarmee het gevaar van tanken onder hoge druk op locatie kan worden getackeld. In plaats daarvan heeft Electriq Global tabletten van 250 gram ontwikkeld als veilig alternatief. Deze kunnen jarenlang worden opgeslagen zonder energieverlies en na gebruik is het poeder opnieuw op te laden zonder externe energie, warmte of druk, waardoor het eindeloos kan worden hergebruikt. Electriq Global stelde medio september bij kraanverhuurbedrijf RKB in Ridderkerk ’s werelds eerste generator op waterstofpoeder voor. Deze Joshua heeft een vermogen van 8 kW/80 kWh, wat betekent dat er op 5 kilo waterstof tot 10 uur mee kan worden gewerkt op volle capaciteit. Waterstof in poedervorm is volgens het Israëlische bedrijf een nieuwe schaalbare energiebron, die de wereldwijde energietransitie kan ondersteunen en de barrières voor het gebruik van waterstof als brandstof sterk zal doen afnemen.

Hele waardeketen

Volgens William van Niekerk, voorzitter van de NWBA (Nederlandse Waterstof en Brandstofcel Associatie) is de energietransitie een systeemvraagstuk. Het gaat daarbij om de hele waardeketen. “We denken bij waterstof vaak aan één element, zoals productie, transport, opslag of toepassing. Mijn overtuiging is dat de waterstofeconomie alleen succesvol wordt als je aan de hele keten denkt. Op het moment dat we alles goed met elkaar weten te verbinden, krijg je echte doorbraken. Zodra al die deelinnovaties op elkaar inwerken, maak je een veel grotere sprong. Prijstechnisch is waterstof al concurrerend met batterij-elektrisch. We kunnen het nog verder verbeteren door veel meer vulpunten voor waterstof te realiseren. Want de rek is er met elektrische laden en laadsnelheden bijna uit, terwijl dat nog lang niet geldt voor vulpunten voor waterstof. Maar dan hebben we wel veel meer gebruikers nodig.”