Op weg naar een circulaire wegverharding 

In de wegenbouw wordt volop geïnnoveerd om de sector te verduurzamen. Er zijn forse CO2-reducties te behalen. De ambitie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en Rijkswaterstaat is om in 2030 klimaatneutraal en circulair te werken. Door de lat steeds iets hoger te leggen en langetermijnperspectief te bieden, wordt de markt getriggerd om te verduurzamen. 

Het verduurzamen van de wegenbouw vormt voor Rijkswaterstaat een belangrijk speerpunt, zegt Marlouke Durville, hoofdingenieur-directeur (HID) van Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving. “Ook omdat we weten dat juist daar veel winst te behalen is qua CO2-uitstoot, zeker op het gebied van materiaalgebruik.” Frederieke Knopperts, programmamanager Duurzame Infrastructuur bij Rijkswaterstaat, vult aan: “Vanuit de strategie klimaatneutrale en circulaire infrastructuur hebben we vier werkterreinen geïdentificeerd met de meeste klimaatimpact. Transitiepaden noemen we dat. Het transitiepad duurzame wegverharding is er daar één van. Verder richten we onze pijlen op het verduurzamen van kunstwerken, het weg-, dijk- en spoormaterieel, en kustlijn- en vaargeulonderhoud.”

Tussendoelen

De transitiepaden zijn een instrument om de markt duidelijk te maken hoe de route naar een klimaatneutrale en circulaire infrastructuur voor deze onderwerpen eruitziet, zegt Durville. “Voor de markt is consistentie en voorspelbaarheid een belangrijk gegeven, zodat ze investeringen in innovaties ook kunnen terugverdienen. Het doel is uiteindelijk om veel minder primaire grondstoffen te gebruiken, en vooral meer te hergebruiken en meer circulair te werken. We realiseren ons ook dat de gestelde doelstellingen behoorlijk ambitieus zijn, en dat de ambitie van volledig circulair in 2030 niet haalbaar is. Daarom hebben we dit jaar een aantal tussendoelen bepaald die scherp zijn ingestoken, maar wel realistisch zijn. Zoals onder meer hoe duurzaam een asfaltmengsel in welk jaar moet zijn.”

Verjongingscrème

De sector heeft de afgelopen jaren fors geïnvesteerd in circulaire mengsels. “Het percentage hergebruik is best wel hoog, voor onder- en tussenlagen al 60-70 procent”, stelt Knopperts. “De opgave is nu om het percentage hergebruik ook in de toplagen hoger te krijgen. Hiervoor is het belangrijk dat we zorgvuldig frezen. Een andere uitdaging waar we nu voor staan, is om ervoor te zorgen dat de levensduur van het asfalt veel meer verlengd wordt. Want hoe langer de levensduur, hoe minder vaak we hoeven ingrijpen voor onderhoud of vervanging, en dat is natuurlijk beter voor het milieu. Vorig jaar hebben we het besluit genomen om verjongingscrème standaard toe te passen. Daarmee wordt het slijtageproces van asfalt geremd en de levensduur met minimaal drie jaar verlengd. Een ander speerpunt waar we op inzetten, is het versneld verduurzamen van de asfaltproductie, van gas naar elektrisch of een andere duurzame energiebron. Veel centrales moeten gerenoveerd worden of nieuw gebouwd. Daar maken we afspraken over waarbij we samenwerken met het ministerie van Klimaat en Groene Groei die zicht heeft op het energielandschap van de toekomst. Tot slot moeten we op termijn evolueren van fossiele naar duurzame bitumen, bio-based of een andere materiaalsoort.”

Innovation lane A58

Volgens Durville is levensduurverlenging van asfalt niet alleen vanuit duurzaamheidsperspectief interessant. “De sector kampt ook met krapte op de arbeidsmarkt. Als je minder vaak een wegverharding hoeft te vervangen, geeft de sector dat wat meer lucht. Het een versterkt het ander.” Rijkswaterstaat biedt de markt en grondstoffenleveranciers ook de mogelijkheid om innovaties en nieuwe varianten in de praktijk te testen, in een pre-concurrentiële fase, zoals in de innovatiestrook in de A58. “We herkennen ook dat het daarna nog vaak heel lang duurt voordat een innovatie daadwerkelijk in een project landt”, zegt Durville. “Een belangrijk focuspunt voor ons is dat duurzame innovaties intern goed worden opgepakt. Want een innovatie presenteren is één, daarna moet het allerlei verificatie- en validatieprocessen doorlopen. Dat was voorheen nogal een worsteling, maar daar proberen we versnelling in aan te brengen.”

Innovatie versnellen

Knopperts: “Er zijn veel partijen die zich richten op mengselinnovaties. Elke innovatie moet telkens opnieuw aangemeld worden in ons validatieproces. Nu ontstaat er een file van innovaties. Vanuit de overheid en marktpartijen hebben we gemeend om het slimmer aan te pakken. Zodoende denken we na over groepsvalidaties, waarbij we bedrijven die aan vergelijkbare innovaties werken stimuleren om meer samen te werken.” Ook Durville benadrukt het belang van samenwerken: “Als Rijkswaterstaat nemen we de verantwoordelijkheid namens het ministerie van IenW om te verduurzamen, maar dat kunnen we niet alleen. We hebben de markt daar heel hard bij nodig. Wij proberen ze te enthousiasmeren en te stimuleren.”

Koploper-pelotonaanpak

Niet alle marktpartijen hebben evenveel mogelijkheden om te verduurzamen. “Koplopers willen graag dat we de lat heel erg hoog leggen in contracten”, weet Durville. “Maar anderzijds willen we bedrijven niet kwijtraken, want uiteindelijk zijn we erbij gebaat dat iedereen in de sector stappen maakt in CO2-reductie en verduurzaming. Daarom leggen we de lat steeds in kleine stappen iets hoger, zodat we koplopers blijven stimuleren en anderen kunnen blijven aanhaken. Ondernemers kunnen immers niet alles tegelijk. Maar door ze langetermijnperspectief te bieden, is het de moeite waard om stappen te maken.” 

Nationaal Platform Duurzame Wegverharding

Rijkswaterstaat erkent dat de verduurzamingsopgave een breder draagvlak vereist. “Het Nationaal Platform Duurzame Wegverharding is erop gericht om alle veranderingen te borgen voor de hele sector. In provincies en gemeenten zijn ook koplopers. Voor marktpartijen is het fijn dat iedereen in dezelfde richting denkt, en dat eisen en richtlijnen op dezelfde manier worden gedefinieerd. Maar vooral ook dat de transitie zich op dezelfde snelheid voltrekt. Dat maakt het voor ondernemers overzichtelijk, en dat is essentieel om als sector écht stappen te maken en uiteindelijk te komen tot een circulaire weginfrastructuur.”