New A9 viaduct made with recycled sand from concrete of old viaducts

Gesloopte viaducten over de A9 bij Amsterdam leven voort in een nieuw viaduct boven diezelfde A9. Dat is mogelijk dankzij zand en betongranulaat dat door recyclingbedrijf Renewi uit het oude beton is gewonnen.

Somi Lotfi is als business development manager minerals nauw betrokken bij dit project. “Wij zijn via de sloper betrokken geraakt. Die wilde 40.000 ton betonpuin van viaducten bij ons laten recyclen. Toen ik hoorde dat Rijkswaterstaat de opdrachtgever was, heb ik het voorstel gedaan om het te gebruiken in hetzelfde project.” 

Enthusiast

“Na onze presentatie en rondleiding was iedereen enthousiast over de kwaliteit van het gerecyclede gewassen zand”, zegt Lotfi. Dat was de basis voor het sluiten van een overeenkomst tussen de verschillende partijen. “Die samenwerking in de keten is belangrijk. We hebben zuiver betonpuin nodig om te kunnen recyclen en terug in nieuw beton te gebruiken.”

“Helaas is de regelgeving op dit moment nog niet zo dat je een groot percentage aan gerecyclede grondstoffen kunt toepassen. Technisch is het geen probleem, maar de regels staan het niet toe. Het zou goed zijn als de regelgeving aangepast zou worden op de mogelijkheden die we hebben om meer teruggewonnen grondstoffen toe te passen dan nu.”

Vijf niveaus

Ze pakt een papier en pen om te schetsen welke niveaus van recycling er zijn en waar het bedrijf nu staat met hergebruik van beton. “Je hebt vijf niveaus, waarvan niveau één het laagste is. Dat is gebroken puin gebruiken als fundering van een weg. Dat is downcyclen.” Dat is de minst vergaande vorm van hergebruik.

Niveau twee is al interessanter, want het gebroken betonpuin levert dan bruikbaar betongranulaat op. Dat is prima te gebruiken als vervanger van grind in nieuw beton. “Als je het hebt over recyclen, dan gebeurt dit in verreweg de meeste gevallen, ergens rond de 95 procent”, zegt ze.

Er komt bij het breekproces ook wel zand vrij, maar dat is in die vorm niet te gebruiken in nieuw beton. Dan komen er twee potjes met zandmonsters op tafel. “Je ziet dat dit ongewassen zand makkelijk verkleeft. Dat levert al problemen op in de bunkers, want die raken zo verstopt. Bovendien heb je met het ongewassen zand te weinig controle van wat er uiteindelijk in het betonmengsel gebeurt.”

Schoon zand

Er is een oplossing: het zand wassen. Dat gebeurt in een installatie van Renewi in het Amsterdamse havengebied. En zo maakt het bedrijf daar schoon zand van, dat bovendien minder vocht opneemt. Dat is prima te gebruiken bij het maken van nieuw beton. Doordat de zeer fijne delen eruit zijn, heb je van verstoppingen in de bunkers geen last. Bij het wassen worden ook vervuilingen zoals hout en plastic verwijderd. Met het gewassen gerecycled zand zijn we inmiddels aangekomen in niveau drie.

Nog een niveau hoger is het terugwinnen van cementsteen uit sloopbeton, naast betongranulaat en gewassen zand. “Let wel, we hebben het over cementsteen en niet over cement”, zegt Lotfi. “Dat kun je niet terugwinnen uit beton omdat het bij het maken een chemische reactie is aangegaan en van eigenschappen is veranderd. Cementsteen is niet reactief, maar inert. Bij deze stap heb je in principe recycling van betonpuin naar de drie componenten; granulaten, zand en vulstof.”

Bij het vijfde en hoogste niveau van betonrecycling, wordt de cementsteen zo bewerkt dat het wel reactief wordt. Zo kan er meer cement vervangen worden en dat zorgt uiteindelijk voor een lagere CO2-uitstoot. 

Stappen zetten

Het lijkt logisch dat het streven gericht is op het bereiken van de twee hoogste niveaus en dat begrijpt Lotfi ook wel. “Maar om daar uiteindelijk te komen zul je op lagere niveaus stappen moeten zetten. Het overgrote deel van betonrecycling speelt zich nu af op niveau twee. Laten we nou eerst eens proberen om de stap naar niveau drie te maken, dus met gewassen gerecycled zand.”