Platform over civiele techniek, ondergrondse infra, energie, bouwmaterieel & bouwmachines
De komende jaren moeten tientallen weg- en spoortunnels in Nederland en Vlaanderen gerenoveerd worden. Dat is een enorme opgave. De berekende capaciteitsvraag voor deze renovatieopgave overstijgt de capaciteit van de sector. Daarnaast worden nieuwe tunnels gebouwd en is capaciteit nodig voor regulier beheer en onderhoud. Kortom, er moet slimmer en effectiever gewerkt worden. Die opgave is het belangrijkste uitgangspunt voor het Tunnelprogramma 2026-2031 van het Centrum Ondergrond Bouwen (COB).
Er is de afgelopen jaren veel meer aandacht gekomen voor het feit dat een groot deel van het tunnelareaal op leeftijd begint te raken. Een overzicht van het COB leert dat voor 60 van de 97 tunnels in Nederland en Vlaanderen renovatie bezig of aanstaande is. Met het tunnelprogramma streven het COB en de sector naar onder meer een slimmere en effectievere aanpak.
Er is al tien jaar sprake van een programmatische aanpak. Na de toekomstverkenning in 2016 zijn twee Tunnelprogramma’s (2018-2020 en 2021-2025) ontwikkeld en uitgevoerd. De basisopgave is in die jaren niet veranderd. De sector wil hinderarm bouwen en renoveren, en ervoor zorgen dat tunnels optimaal beschikbaar zijn. Voor tunnels die een cruciale rol hebben in de hoofdinfrastructuur is die opgave essentieel. De mobiliteit blijft groeien. De maatschappelijke kosten voor tijdelijke niet-beschikbaarheid van infrastructuur nemen toe.
In het nieuwe tunnelprogramma worden alle aspecten die van invloed zijn op de beschikbaarheid benoemd. Daarbij wordt naar de gehele levenscyclus gekeken, waarbij de instandhoudings- en exploitatiefase nadrukkelijker in beeld is. Naast het genoemde capaciteitsprobleem is toekomstbestendigheid een belangrijke rode draad. Veel technisch onderzoek binnen het tunnelprogramma heeft betrekking op de restlevensduur van tunnels, de mogelijkheden om die te verlengen en – vooral – de voorspelbaarheid. Kortom, hoe zorgen we ervoor dat we het op tijd weten als de beschikbaarheid van een tunnel onder druk komt te staan?
Die toekomstbestendigheid zien we ook terug in het streven om te voorkomen dat renovaties in de toekomst grote impact blijven houden op de beschikbaarheid. Kunnen we bestaande tunnels zodanig renoveren dat bij een volgende renovatie hinderarm gewerkt kan worden? Hetzelfde geldt voor nieuwe tunnels. Kun je die zo ontwerpen dat toekomstige afsluitingen voor renovatie beperkt worden?
De eerdere tunnelprogramma’s hebben naast kennis ook allerlei praktische instrumenten opgeleverd. De komende periode wordt ingezet op forse uitbreiding daarvan. Niet alleen voor de bouw- en renovatiefase, maar juist ook voor de instandhoudings- en exploitatiefase. Die beslaan veruit de grootste periode van de levensduur van tunnels. De totaalimpact van maatregelen om efficiënter om te gaan met mensen en middelen zal daar dan ook het grootst zijn. Veel aandacht zal uitgaan naar uniformering en standaardisering van processen, procedures en handleidingen voor tunnelbeheerorganisaties. Dit komt samen in de Tunnel Toolbox voor tunneleigenaren en -beheerders met onder meer het COB Dataplatform, een wetenschappelijk (rest)levensduur voorspellende model, maar ook rekenmodellen, templates, checklists en handleidingen. De ambitie ‘meer doen met minder mensen’ wordt daarmee ondersteund.
Het Tunnelprogramma 2026-2031 is tot stand gekomen na actieve consultatie van een groot aantal partijen uit de sector. Meer dan tweehonderd professionals hebben hun bijdrage geleverd aan wat nodig is om de sector slimmer en effectiever te maken. Onderdeel daarvan is borging van informatie- en kennisoverdracht van de vertrekkende naar de nieuwe generatie professionals in de sector. Het COB hoopt kennisdragers die de komende jaren met pensioen gaan bij dit proces te kunnen blijven betrekken.
In het tunnelprogramma wordt gezamenlijk gewerkt aan onderzoeksprojecten. Daarbij zijn tientallen participerende overheden, tunneleigenaren, ingenieursbureaus, aannemers en kennisinstituten betrokken. Gezamenlijk leveren zij circa zeshonderd experts die actief participeren in het ontwikkelen en toepassen van kennis. Alle resultaten zijn gratis en openbaar beschikbaar. In de praktijk wordt binnen het COB ontwikkelde kennis dagelijks toegepast bij het ontwerpen, beheren, onderhouden en renoveren van tunnels.
Het derde tunnelprogramma is op papier gereed. Met de inbreng vanuit de sector is op voorhand duidelijk dat het programma inhoudelijk op draagvlak kan rekenen. “Het tunnelprogramma is de weerslag van de wensen die leven op het gebied van kennisontwikkeling, -borging en -toepassing. Uit de reacties vanuit het netwerk blijkt dat we een invulling hebben bedacht die wordt herkend en werkbaar is”, aldus COB-directeur en programmamanager Karin de Haas. “De komende periode wordt het concept voorgelegd aan de potentiële financiers in de hoop en verwachting dat de plannen hun weg vinden in de begrotingen voor 2026 en verder. Dit najaar beginnen we met de werving van projectleiders, deelnemers en werkpakkettrekkers zodat ook dit programma als een trein van start kan. In februari 2026 organiseren we een Tunneldag waar het bestaande tunnelprogramma formeel wordt afgesloten en het nieuwe van start gaat.”
Louwers Mediagroep
Schatbeurderlaan 6
6002 ED Weert
© 1987 - 2025 Louwersmediagroep.
