Slimmer smeren voor een beter milieu

Bij de renovatie en het onderhoud van bruggen, sluizen en andere kunstwerken staat één aspect zelden in de schijnwerpers, maar is van cruciaal belang: smering. Zonder het juiste smeermiddel kunnen bewegende onderdelen slijten, vastlopen of milieuschade veroorzaken. “Een liter olie kan een miljoen liter water vervuilen”, waarschuwt Ronald Kransse, Technical Account Manager bij Van Meeuwen Lubrication. “En dus moet je in de buurt van open water gewoon áltijd zorgvuldig zijn.”

Van Meeuwen Lubrication levert al sinds 1934 smeertechnische oplossingen. De laatste jaren neemt het belang van biologisch afbreekbare smeermiddelen sterk toe, mede door strengere milieueisen en het toenemende duurzaamheidsbesef bij opdrachtgevers als Rijkswaterstaat. Kransse: “Conventionele smeermiddelen worden bij kunstwerken vrijwel niet meer toegepast. Als een smeermiddel in contact kan komen met open water, dan worden vrijwel zonder uitzondering biologisch afbreekbare smeermiddelen toegepast. Goed beschouwd is het een milieudelict als je conventionele smeermiddelen willens en wetens toepast in een applicatie waar het product door lekkage in het milieu terechtkomt of dat het vanwege een specifieke constructie onvermijdbaar is dat dat gebeurt.”

Biologisch én beter

Volgens Kransse behoren de nieuwste biologisch afbreekbare smeermiddelen tot de top van de markt. “Er wordt nog wel eens gedacht dat bio betekent dat je moet inleveren op kwaliteit. Maar dat is echt achterhaald. De producten die wij leveren zijn technisch gelijkwaardig of zelfs beter dan hun minerale tegenhangers.” Hij doelt daarmee onder andere op de BIOMAX™-lijn met de Synerlec® additieventechnologie. “Deze oliën en vetten zijn niet alleen milieuvriendelijker, maar zorgen ook voor minder slijtage terwijl de verversingsintervallen langer zijn en dat bespaart aanzienlijk op onderhoud, tijd en onnodige kosten.”

Van Meeuwen levert onder meer biologisch afbreekbare smeermiddelen voor hydraulische systemen, tandwielkasten, lagers en open tandwielen van bruggen en sluizen. Kransse: “Onze smeermiddelen zijn bestand tegen de zwaarste belastingen, UV-straling, zout en zoet water en temperatuurverschillen van -40 tot +140 graden Celsius. Precies wat je nodig hebt bij kunstwerken die soms maandenlang stil liggen en dan ineens intensief in beweging komen.”

Van revisie tot innovatie

De toenemende onderhoudsopgave voor Rijkswaterstaat, die de komende decennia honderden kunstwerken moet renoveren, betekent ook extra werk voor partijen als Van Meeuwen. “Bij elke revisie wordt tegenwoordig standaard gekeken of biologisch afbreekbare producten kunnen en/of moeten worden toegepast. Rijkswaterstaat heeft zelfs specifieke documenten opgesteld waarin eisen staan waaraan smeermiddelen moeten voldoen.”

Van Meeuwen loopt regelmatig voor op deze eisen. Kransse vertelt hoe zijn team onlangs samen met Technical Director Taco Mets een nieuw smeermiddel ontwikkelde dat voldeed aan het strenge EU Ecolabel. “Dat is het hoogste niveau op het gebied van milieuvriendelijkheid. Deze producten moeten niet alleen biologisch afbreekbaar zijn, maar ook niet giftig, dus vrij van gevaarlijke stoffen, niet bio-accumulatief en daarnaast technisch effectief. We hebben dat product uitgebreid laten testen en EU Ecolabel gecertificeerd gekregen. Inmiddels is het op meerdere plekken in gebruik.”

Omschakelen met beleid

Het vervangen van conventionele door biologisch afbreekbare smeermiddelen is geen kwestie van ‘even omwisselen’. “Je moet altijd eerst de bedrijfsomstandigheden en applicatie goed in kaart brengen. Op basis daarvan kies je het juiste type bio-smeermiddel. In de inventarisatie moet je daarnaast nagaan of de afdichtingen en materialen in bijvoorbeeld een tandwielkast compatibel zijn met het nieuwe bio-product”, legt Kransse uit. “Ook is het verstandig om het systeem te reinigen of te spoelen en met oliemonsteranalyses te monitoren wat de overstap doet met zowel het smeermiddel als het systeem.”

Toch levert die overstap uiteindelijk meer op dan alleen milieuwinst. “Lange standtijden, verminderde slijtage en minder smeerbeurten betekenen ook minder werk, minder productverbruik, een langere levensduur van het equipment en dus minder kosten op de lange termijn. Ook op de CO2-uitstoot en afvalstromen is veel winst te behalen.”

Twijfel? Testen maar.

Voor bedrijven die twijfelen, heeft Van Meeuwen een beproefde methode. “We kunnen vergelijkende praktijktests doen met onze Falex-testopstelling. Daarmee laten we precies zien hoe een conventioneel product zich gedraagt ten opzichte van een bio-alternatief onder hoge belasting en eventuele aanwezigheid van water. En keer op keer zie je dat door minder slijtage de biologisch afbreekbare variant beter scoort. Zo’n demonstratie opent echt de ogen van onze klanten.”

Toekomst is hernieuwbaar

De volgende stap? Volledig hernieuwbare smeermiddelen. “We willen af van fossiele olie. De BIOMAX™-smeermiddelen zijn hernieuwbaar en passen in die visie. Daarnaast werken we met partners samen die gebruikte olie niet verbranden, maar kunnen herraffineren waardoor het product als basisolie opnieuw in de keten kan worden gebracht. Ook dat is duurzaamheid.”

Kransse besluit met een oproep: “Iedereen moet overtuigd raken van de voordelen van biologisch afbreekbare smeermiddelen. Niet alleen vanwege de regelgeving, maar omdat het technisch kan én economisch heel interessant is. Wij staan klaar om dat aan iedereen te laten zien.”