Partner in de energietransitie

Friso Civiel is van oudsher bekend van het bouwen van gemalen, bruggen, sluizen en drink- en rioolwatervoorzieningen. Maar wist je dat het bedrijf ook een gedegen partner is in energietransitie? Voor Liander en TenneT, in onderaanneming van Qirion of Spie, bouwen ze de komende jaren een groot aantal onderstations en mastverzwaringen om de netcongestie te lijf te gaan. Binnen het raamcontract met Liander wordt sterk ingezet op veiligheid en is er alle ruimte voor doorontwikkeling om de onderstations telkens een stukje duurzamer te bouwen tot zelfs volledig emissieloos in 2030.

Het raamcontract met Liander betreft de bouw van alle onderstations in Noord-Nederland, zegt Jan Hogenberg, directeur van Friso Civiel. “We bouwen de komende acht jaar zo’n vier tot vijf onderstations per jaar, 32 in totaal. Maar dat worden er mogelijk nog meer. Van ons wordt verwacht dat we ons flexibel opstellen. Zo hebben we dit jaar voor het eerst last van de stikstofproblematiek. In bepaalde gebieden kunnen we dat makkelijk oplossen door emissieloos te bouwen, zoals in Harderwijk en in ‘t Harde. Maar dat lukt niet overal. Ook het vergunningentraject verloopt niet overal even vlekkeloos. Desondanks proberen wij samen met onze opdrachtgever altijd tot een oplossing te komen.”

Het complete plaatje

Bij een onderstation wordt hoogspanning omgezet naar laagspanning om de elektriciteit bruikbaar te maken voor huishoudens en bedrijven. Binnen het raamcontract bouwt Friso Civiel onderstations in verschillende groottes, variërend van 10 kV tot 150 kV en alles daartussen. “We verzorgen het complete plaatje vanaf het bouwrijp maken van de locatie tot aan de complete oplevering van het casco en de inrichting van het terrein inclusief hekwerk en bestrating”, zegt Gerwin Boersma, projectleider bij Friso Civiel. “Een onderstation is een redelijk standaardproduct. Vaak wordt er eerst een paalfundering aangebracht, en dan wordt er afhankelijk van de grondslag een bemaling toegepast. Vervolgens maken we de kelder op anderhalve meter onder het maaiveld, de wanden en storten we de vloer. Op de begane grond vloer komen wanden van traditioneel metselwerk met daarop een dak. Binnen de contouren van het gebouw verzorgen we de opstelling voor één of meerdere trafo’s, afhankelijk van de grootte van het onderstation, en verzorgen wij de gebouw-gebonden installaties.”

Aan de knoppen draaien

Met Liander heeft Friso Civiel een raamcontract tot 2028. Via Spie Nederland bouwen we voor TenneT. “Dat wil niet zeggen dat het onderstation en/of verdeelstation dat we nu bouwen over twee jaar nog hetzelfde zal zijn. De basis zal niet veranderen, maar qua materialisatie draaien we aan alle knoppen”, zegt Hogenberg. “Nu maken we gebruik van een gevelsteen van 10 centimeter breed, straks gaan we misschien naar steenstrips. Ook bekijken we of we het beton cementloos kunnen maken en de stalen wapeningsstaven kunnen vervangen door basaltstaven. Daarbij maken we dankbaar gebruik van de expertise van onze bouwgroep en eigen prefab fabriek die experimenteert met dit soort alternatieve materialen.”

Daarnaast heeft Friso Civiel veiligheid hoog in het vaandel staan. “We zijn gecertificeerd voor trede 4 op de Safety Culture Ladder en verwachten ook van onze onderaannemers een hoog veiligheidsbesef, en dat ze meegaan om dit besef verder door te laten groeien in de gehele keten.”

We merken dat alle netwerkbeheerders met dezelfde problemen kampen als Liander, en dergelijke raamcontracten aan het voorbereiden zijn”, zegt Hogenberg. “Uiteraard kijken wij daar met een schuin oog naar, want we hebben nog capaciteit om uit te breiden op de energiemarkt. Verder hebben we van oudsher een sterke focus op de drinkwatermarkt waarin de komende tijd het een en ander staat te gebeuren. En dat geldt ook voor de vervangingsopgave van bruggen. Ook op dat vlak komt er nog een stortvloed aan werk op ons af. Ons hoor je dus niet klagen”, besluit Hogenberg met een lach.