Biologisch afbreekbare smeermiddelen 

Interessant voor machines én beweegbare kunstwerken

In het grondverzet zijn biologisch afbreekbare smeermiddelen inmiddels aardig ingeburgerd. Logisch ook, want de nieuwste generatie verzadigde esters en PAO’s kenmerken zich door buitengewone prestaties en een lange levensduur. Taco Mets, Technical Director bij Van Meeuwen Lubrication, merkt ook een toenemende interesse vanuit de weg- en waterbouw. “Biologisch afbreekbare smeermiddelen lenen zich bijvoorbeeld uitstekend voor aandrijfwerken met open vertandingen in bruggen, sluizen en waterkeringen.”

Van Meeuwen Lubrication is al meer dan negentig jaar actief op het gebied van het leveren en ontwikkelen van smeermiddelen voor allerlei toepassingen in de grond-, weg- en waterbouw, agricultuur, groenvoorziening en de marine- en offshoresector. “Sinds de laatste 25 jaar hebben we een sterke focus op biologisch afbreekbare smeermiddelen”, zegt Mets. “Er kleeft echter nog steeds een negatief imago aan dit type smeermiddelen. Volledig onterecht overigens, want met de huidige generatie verzadigde esters en Poly Alpha Olefines (PAO’s) kun je compromisloos overschakelen op biologisch afbreekbaar. Dit geldt zowel voor oliën als voor smeervetten. Met als bijvangst een veel langere levensduur dan conventionele, op minerale olie gebaseerde smeermiddelen.”

Niet klakkeloos overschakelen

De eerste schepen die door Van Meeuwen Lubrication zo’n acht jaar geleden zijn afgevuld met PAO’s van BIOMAX^TM functioneren volgens Mets nog steeds probleemloos op dezelfde olievulling, zonder deze te verversen. “Het imago dat het machines kapot maakt of dat de smeermiddelen vroegtijdig afbreken, is dus volledig achterhaald.” Klakkeloos overschakelen, raadt Mets dan weer niet aan. “Er is kennis voor nodig om er een succes van te maken, vooral als het wat ouder materieel betreft.” Hij doelt dan op kennis van de machine zelf en van de onderhoudshistorie om over te schakelen op verzadigde esteroliën. “Afdichtingen, pakkingen, slangen en rubbers die in contact komen met smeermiddelen kunnen zwellen, krimpen of bros worden, wat leidt tot lekkages. Dit geldt voor conventionele, maar ook voor biologisch afbreekbare oliën. Als er twijfels zijn, kun je probleemloos biologisch afbreekbare PAO’s inzetten. Die hebben een neutraal karakter ten opzichte van afdichtingen en machinelakken.” Een PAO gedraagt zich volgens Mets ook uitstekend in hele natte bedrijfsomstandigheden of in situaties waar sprake is van veel vocht. 

Slimmer smeren

Ook voor vetten heeft Van Meeuwen Lubrication biologisch afbreekbare alternatieven. “Een vet moet je feitelijk zien als een ingedikte olie”, legt Mets uit. “Het bestaat uit een verdikkingsmiddel en olie. Vroeger waren vrijwel alle vetten gebaseerd op lithium. Dat is eigenlijk een compromis, want lithium blinkt nergens in uit. Je kunt het wel vrijwel overal voor gebruiken. In de waterbouw en bij andere natte omstandigheden adviseren we liever calcium- of calcium-sulfonaat complex vetten. Ze zijn extreem waterbestendig en hoog belastbaar, en daarmee ook geschikt voor pennen en bussen die onder water gaan. We zijn daar ook zeer succesvol mee in de offshore. Er is tot wel 30 procent minder vet benodigd en het heeft een betere slijtagebestendigheid. Maar ook hiervoor geldt weer dat er kennis benodigd is, van de applicatie, van de machine, van het toepassingsbereik. Op basis daarvan selecteren of ontwikkelen we het beste product om slimmer te smeren, met een lager verbruik, wat leidt tot lagere kosten, een langere levensduur, minder slijtage en het is beter voor het milieu.”

EU Ecolabel

Rijkswaterstaat is een groot voorvechter van het toepassen van producten met een EU Ecolabel, weet Mets. “Zo’n label stelt hoge eisen aan een smeermiddel. Er wordt niet alleen naar de biologische afbreekbaarheid gekeken, maar ook naar de ecotoxiciteit en de bioaccumulatie. Dat laatste zegt iets over de ophoping van chemische stoffen in levende organismen. Verder mag het geen film veroorzaken op het wateroppervlak, zoals de ‘regenboog’ die ontstaat bij het morsen van conventionele olie, en wordt zelfs de technische toepasbaarheid in het EU Ecolabel beschreven. Het moet ‘fit for purpose’ zijn, oftewel geschikt voor het doel. Bij Van Meeuwen hebben we een breed gamma aan producten met EU Ecolabel beschikbaar, ook specifiek voor aandrijfwerken met open vertandingen in kunstwerken. Denk aan vetten voor tandheugels bij sluisdeuren of keringen tussen zoet- en zoutwater. Dat laatste stelt niet alleen hoge eisen aan de waterbestendigheid, maar ook aan anti-corrosie-eigenschappen. Ook voor staalkabels die vragen om nasmering zijn biologisch afbreekbare producten met EU Ecolabel beschikbaar, zowel voor stoffige omstandigheden als vetten voor kabels die onder water worden toegepast.”

Als Van Meeuwen Lubrication een product niet bij één van diens toeleveranciers kan betrekken, maken ze zelf de formulering en receptenlijst, en laten het biologisch afbreekbare alternatief produceren door derden. “Zo hebben we recent een serie vetten ontwikkeld voor het smeren van open vertandingen in zoutwateromstandigheden”, geeft Mets als voorbeeld. “Deze Green Point® vetten zijn ontworpen om te presteren in de zwaarste omstandigheden op zee. Dankzij de sterke hechtingseigenschappen beschermt het tegen corrosie, is het bestand tegen uitspoeling door water en garandeert het een soepele werking onder zware belasting. En zo weten we onze opdrachtgevers telkens te verrassen met de performance en ongeëvenaarde levensduur van biologisch afbreekbare producten.”