Klimaatbestendige stad snel te realiseren

Om te voorkomen dat bij extreme regenbuien wateroverlast en vochtige kelders in de oude panden zouden optreden, wilden ze graag het regenwater kunnen bergen en afvoeren. Daarnaast wilden ze hittestress voorkomen. Echter, er was geen mogelijkheid voor een infiltratievoorziening in de smalle straat. Bovendien mochten de grondlagen niet geroerd worden vanwege de mogelijk archeologische waarde. Benieuwd hoe dit opgelost werd? ACO legt het graag uit.

Tijd en mogelijk archeologische vondsten de grootste uitdaging

Na een aanbestedingsprocedure hebben de Gemeente Elburg en Aannemingsmaatschappij Van Gelder samengewerkt in een bouwteam. “Onze opdracht bestond uit herbestratingswerkzaamheden en het aanbrengen van een hemelwaterriool om woningen af te koppelen”, vertelt Erwin van Boven, ontwerpleider bij Aannemingsmaatschappij Van Gelder. “Al het hemelwater moest geloosd worden op de beek die dwars door stad loopt. Gezien de uitstraling van het historische stadje had een lijngoot de voorkeur.”

De opdracht leek simpel, maar dat was het niet. Tijd was de grootste vijand. Er werd in januari 2021 gestart met de uitvoering van het project. Omdat traditiegetrouw het toerismeseizoen begint met Pasen, was het streven om dan de terrassen en de vestingstad weer toegankelijk te hebben. “Om de opleverdatum te behalen wilden we eigenlijk niet te diep gaan graven in deze oude vestingstad, want de kans bestond dat we op archeologisch vondsten zouden stuiten. Daarom zijn wij op zoek gegaan naar een hemelwaterriool met minder dekking”, vertelt Erwin.

Regenwater verzamelleiding voor klimaatbestendige binnenstad

In Elburg vonden ze het ook belangrijk dat bij extreme regenbuien het water geborgen en afgevoerd zou worden, zodat wateroverlast maar ook vochtige kelders in de oude panden voorkomen zou worden. Daarnaast wilden ze graag hittestress op warme dagen voorkomen. De beperkte tijd, het voorkomen van archeologische vondsten en de wens voor een duurzame klimaatbestendige stad waren belangrijke factoren in de zoektocht naar de juiste oplossing. De oplossing voor deze uitdaging werd gevonden bij ACO met de Q-max, een sleufgoot waar geen leidingwerk meer voor noodzakelijk is en die hoog onder het maaiveld te plaatsen is. In tegenstelling tot systemen met separate verzamelleidingen kon deze sleufgoot worden aangesloten op de stadsgracht.

Waar tot voor kort het relatief schone regenwater altijd in het rioolwater terecht kwam, wordt het regenwater tegenwoordig steeds vaker opgevangen. Simpelweg omdat het goed te gebruiken is. Zo kun je het duurzaam inzetten om er bijvoorbeeld bomen en planten mee water te geven en de hittestress te beperken op warme dagen, tegelijkertijd ontlast je dan ook de riolering tijdens extreme regenval. In Elburg kozen ze ervoor om het regenwater dat valt op de daken van woningen af te koppelen van de riolering en het via de Q-max te transporteren naar De Beek, die uitkomt in de Vestinggracht. Gerard is blij met de keuze voor de Q-max, ‘Het is al even geleden dat Rieks Hulst, sales engineer bij ACO, mij tijdens een van zijn interessante koffiegesprekken vertelde over de Q-max. Dit gesprek is mij bijgebleven, want dit product is een supercombi van een lijngoot die hemelwater opvangt en verzamelt om het vervolgens klimaatadaptief af te voeren. De producten van ACO liggen prijstechnisch misschien iets hoger, maar we krijgen er op alle fronten kwaliteit voor terug. Het merk ACO brengt in mijn ogen de beste producten die op de markt verkrijgbaar zijn.”

Snel te verwerken kostenbesparende oplossing

Omdat we ook benieuwd zijn naar de verwerking van de Q-max zijn we in gesprek gegaan met Henri Struik, uitvoerder bij van Gelder. “Het afkoppelen van het hemelwater ging met de Q-max heel eenvoudig, omdat we zelf de zijaansluitingen konden aanbrengen. Ik zou de Q-max in binnenstedelijk gebied best wel vaker willen gebruiken. Het is een licht product en daardoor heel makkelijk te zetten en snel te plaatsen. Er is veel minder grondverzet nodig en we hoefden geen knipgaten te maken zoals bij kolken. Vanuit ACO heb ik een goede ondersteuning gekregen, want ze stonden altijd met raad en daad voor mij klaar. Het was voor mij een bijzonder project omdat het in een mooie oude stad was met het hoofdkantoor van Van Gelder om de hoek. Het is een van de mooiste werken die ik gemaakt heb.”

“Deze lijngoot is iets duurder dan kolken en het aanleggen van een aparte hemelwaterafvoer”, vertelt Erwin. “Maar op de inbouw wonnen we zoveel extra dat het erg interessant was. We konden met dit product gelukkig over de waterleiding van Vitens heen, waardoor we minder diep hoefden te graven. Hierdoor hadden we ook geen risico op archeologische vondsten en hielden we grip op de planning zodat we de gewenste opleverdatum konden halen.”

Beeldbepalende uitstraling

Omdat het oude straatprofiel als oncomfortabel werd ervaren, moest ook de bestrating worden aangepakt. Bij het herbestraten van de Vischpoortstraat en de Jufferenstraat heeft Van Gelder ervoor gezorgd dat het regenwater naar de zijkanten afloopt, zodat het in de sleufgoot van de Q-max terechtkomt. Het relatief schone regenwater komt vervolgens in de vestinggracht terecht, zodat het kan bijdragen aan de verkoeling van het vestingstadje. Dankzij de smalle sleuf valt de Q-max valt deze lijngoot nauwelijks op in het straatbeeld.

Erwin blikt trots terug op het project en de samenwerking; “We hadden in het project best wel een paar uitdagingen over de technische invulling. Zo hadden we te maken met een oude stad en hoogteverschillen. Johannes Doornbosch de accountmanager van ACO, heeft in alles goed meegedacht. Ik kende ACO alleen van de lijngoten, maar nu weet ik dat ze veel meer oplossingen in huis hebben. Bij ACO is alles bespreekbaar en oplosbaar waardoor we zeker vaker moeten samenwerken.” Ook Gerard is tevreden met het resultaat. “We hebben op tijd de herinrichting van de binnenstad afgerond zodat op tijd de terrassen open konden. Door de woningen af te koppelen en het hemelwater te transporteren naar De Beek, blijft het regenwater waar het valt en wordt het niet afgevoerd naar de zuivering. Het ACO-systeem kan een bui factor 10 afvoeren en hiermee is de vesting goed voorbereid op de toekomst. Door het aanbrengen van een koelte-eiland voorkomen we hittestress. Het wordt voor toeristen in de zomer goed toeven op de koelteeilanden in de stad met watertappunten, bankjes en bomen.”

Meer innovaties om regenwater slim te gebruiken

Het duurzaam gebruiken van regenwater is belangrijk om het riool te ontlasten. Anders dan in Elburg zijn er ook situaties denkbaar waar het afstromende water schoner moet zijn. Bijvoorbeeld als hemelwater aangesloten moet worden op een wadi, of als het geborgen moet worden om later te kunnen gebruiken voor het besproeien van beplanting. In deze situaties is vaak een aanvullende voorziening nodig om de vervuiling uit het afstromende hemelwater te halen. Want afstromend hemelwater van daken en verkeersoppervlakken is vaak vervuild door zink van daken, afgesleten deeltjes van autobanden, remstof, roetdeeltjes, slib of olie. Bij ACO vertellen ze je graag over de best beschikbare techniek of ze ontwikkelen een interessante oplossing, zodat het water voldoende schoon is voor verdere toepassing. Nodig hen – net zoals Gerard gedaan heeft – uit voor een interessant koffiegesprek, daag ze uit en ontwikkel samen. Dat vinden ze leuk en wie weet komt jouw project of gemeente in het nieuws met de meest innovatieve klimaatoplossing!