Iconische Van Brienenoordbrug flink onder handen genomen

Grote opknapbeurt maakt de brug bestendig en veilig voor de komende 100 jaar

Voor Rotterdammers betekent rijden over de Van Brienenoordbrug echt ’thuiskomen’, schetst Roy Stroeve van Rijkswaterstaat. Stroeve is projectmanager voor de grootscheepse vernieuwing die de iconische brug in het vooruitzicht heeft. Een complexe opdracht met een behoorlijke impact, die drie jaar in beslag zal nemen. “Door de Van Brienenoordbrug te vernieuwen kunnen toekomstige generaties ook hun weg over de Nieuwe Maas vinden.” De trotse Rotterdamse bevolking hoeft zich geen zorgen te maken over de skyline van hun geliefde stad: de Van Brienenoordbrug is én blijft een karakteristieke boogbrug. Stroeve neemt ons mee in het project.

Landelijk programma Vervanging en Renovatie

Veel van de Nederlandse bruggen, sluizen en tunnels zijn gebouwd in de jaren 50, 60 en 70 van de vorige eeuw. Ontworpen met data en rekentechnieken van toen, met het toenmalige verkeer als uitgangspunt. De meeste kunstwerken zijn inmiddels al aan het einde van hun levensduur gekomen. Zwaarder vrachtverkeer dan vroeger en een exponentieel toegenomen aantal auto’s op ’s lands wegen laten de Van Brienenoordbrug dan ook zuchten onder de last. Binnen het Landelijk programma Vervanging en Renovatie van Rijkswaterstaat is er voorzien in een flink aantal renovatieprojecten in Zuid-Holland en rondom Rotterdam. Daarbij gaat het om tunnels, wegen en bruggen. De Van Brienenoordbrug is de grootste boogbrug van Nederland. Door zijn ligging in de drukste regio van ons land (230.000 voertuigen per dag gaan over de brug) is het renoveren qua hinderopgave wel een zeer impactvolle klus.

Stroeve: “In het verleden is de vermoeiing van staal onderschat. Kijken we naar de Van Brienenoordbrug, dan zien we dat deze uit twee delen bestaat. De oostelijke boog is gebouwd in 1961 en geopend in 1965, deze helft is echt zwaar verouderd. Het is een staalconstructie die met klinknagels in elkaar gezet is. De westelijke boog is later toegevoegd, geopend in 1990. Dit deel mag dan nog ‘redelijk nieuw’ zijn, toch zien we daar al schade ontstaan aan de verbindingen in het staal onder het wegdek. Vooral onder de rechterrijstrook, waar het vrachtverkeer overheen rijdt. Alhoewel de brug nog steeds veilig te gebruiken is, genoeg redenen voor een grote opknapbeurt.”

Gefaseerd en circulair werken

In 2026 wordt eerst de westelijke boog aangepakt, het nieuwere deel. Er wordt eerst een nieuwe boog gebouwd, deze vervangt de bestaande westboog. De bestaande westboog zal op een werf onder handen genomen worden, om later (helemaal gerenoveerd) de oostelijke boog te gaan vervangen. “Door circulair te werken sparen we maar liefst zo’n 3.200 ton staal uit”, licht Stroeve toe. “De duurzame aanpak zie je dus terug in hergebruik van materialen en het feit dat we gaan voor een levensduur van 100 jaar na oplevering van het project.” 

Nadat de nieuwe westelijke boog is geplaatst, worden de beweegbare delen van de brug aangepakt. “Dat gebeurt in 2027. Een huzarenstuk, want het werk is zeer complex. De Van Brienenoordbrug beschikt over zes rijstroken per rijrichting. In deze rijstroken zitten de bewegende delen, de brugkleppen. Het oostelijke deel is opgesplitst in twee individueel openende brugkleppen, het westelijke deel gaat in één keer omhoog. Alle bewegende delen in de enorme basculekelder, inclusief het bewegingswerk, moeten compleet vervangen worden. Een enorme klus, omdat daarvoor het dak van de basculekelder eraf moet. Het nieuwe bewegingswerk neemt meer ruimte in beslag, maar het is zeer onwenselijk om de basculekelder te vergroten. Alles moet dus in de bestaande ruimte ingepast worden, dat is echt millimeterwerk. Het bewegingswerk aan de westzijde is op zich prima, maar krijgt de nodige aanpassingen om de techniek naar deze tijd te upgraden. De hele brug krijgt namelijk CE-markering, waarbij machineveiligheid ook een focuspunt is.”

Een ander onderdeel van de aanpak aan de oostzijde betreft het vervangen van de brugkleppen. Deze brugkleppen zijn nu gemaakt met een houten (onderhoudsgevoelige) rijdek, in de nieuwe situatie zullen deze delen ook van staal gemaakt worden. In de laatste fase zal in de zomer van 2028 de gerenoveerde westelijke boog een nieuw leven krijgen aan de oostkant. Naast al deze werkzaamheden wordt ook de gehele bediening en besturing van de brug vervangen.

Drie zomerperiodes hinder

Ondanks alle inspanningen om verkeershinder zoveel mogelijk te beperken, zal er (in diverse periodes van) drie jaar toch sprake zijn van hinder voor scheepvaart en wegverkeer. Er is daarom gekozen om de hoofdwerkzaamheden in en rond de zomers van 2026, 2027 en 2028 uit te voeren. Stroeve geeft aan dat in de hinderplannen niet alleen rekening wordt gehouden met de scheepvaart en het wegverkeer, maar ook met andere renovatie- en vervangingsprojecten in de regio. “Rotterdam gaat de komende jaren een zeer intensieve renovatieperiode tegemoet, met de Van Brienenoordbrug als het grootste project van allemaal. De projecten overlappen elkaar, dus er wordt goed nagedacht over de onderlinge afstemming. Zo werkt Rijkswaterstaat samen met het Havenbedrijf en zijn diverse belangrijke aspecten afgestemd met de omliggende gemeenten zoals Rotterdam en Capelle aan den IJssel. Samen moeten we deze grote opgave het hoofd bieden, te land en op het water. Zo zullen onderdelen van de brug via het water worden aan- en afgevoerd. Dat vraagt om zeer precieze coördinatie, omdat we geen risico willen lopen.”

Gespreid bed voor aannemer

Rijkswaterstaat heeft voor de hoofdonderdelen het ontwerp voor dit project gemaakt. Stroeve benadrukt dat risico’s in de uitvoering geminimaliseerd worden door zelf aan de voorkant het ontwerp al te maken. Voor het ontwerp is (en wordt) samengewerkt met ingenieursbureaus Royal HaskoningDHV en Arup, die al jarenlang betrokken zijn bij de voorbereidingen. Stroeve: “Voor de bogen hebben we nu een Definitief Ontwerp, voor de bewegende delen is er een Voorlopig Ontwerp.”

De voorbereidingen zijn zeer compleet en gaan ver: zelfs de kleur van de conservering van de bogen is al met de welstandscommissie van de gemeente Rotterdam besproken. Rijkswaterstaat, Royal HaskoningDHV en Arup hebben niet alleen de ontwerpen gemaakt, maar ook de contracten voor aanbesteding al opgesteld. Tot besluit zegt Stroeve: “We zijn vooraf in overleg getreden met marktpartijen om in de voorbereiding van het contract en de manier van aanbesteden de markt te consulteren. Je kunt eigenlijk zeggen dat de aannemer na gunning van de opdracht in een gespreid bed terecht komt. Ondanks die goede voorbereidingen zal het voor de aannemer evenwel een enorme uitdaging zijn.”

Over de Van Brienenoordbrug

De Van Brienenoordbrug werd in 1961 gebouwd naar een ontwerp van de bij Rijkswaterstaat werkzame ir. W.J. van der Eb. In 1962 werd de brug vernoemd naar het er onder gelegen Eiland van Brienenoord. 

Eerste Van Brienenoordbrug (oostzijde): open in 1965

Tweede Van Brienenoordbrug (westzijde): open in 1990

Type: boogbrug en basculebrug en aanbruggen

Lengte: 1.320 meter

Breedte: 2 x 28 meter

Hoogte bogen vanaf wegdek: 40 meter

Doorvaarthoogte: 25,04 meter (boog) en 22,50 meter (bascule)

Doorvaartbreedte: 280 meter (boog) en 50 meter (bascule)

Langste overspanning: 300 meter (boog) en 60 meter (bascule)

Wegverkeer (A16): dagelijks ruim 230.000 voertuigen

Vaarwegverkeer: jaarlijks ruim 120.000 vaartuigen

Brugopeningen: jaarlijks circa 100